Victor Hugo, “Les Orientales”, Charles Gosselin and Hector Bossange, 1829. 12o, pp. ιv, xvii, 365. Δέσιμο εποχής έκδοσης, ράχη: κόκκινο δέρμα με εμπίεστη διακόσμηση σε χρυσό. Φθορές στις ενώσεις εξωτερικά.

Ποιητική συλλογή του Victor Hugo που αναφέρεται αποκλειστικά στην Επανάσταση του 1821 και δημοσιεύεται στο Παρίσι αμέσως μετά τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, στα πλαίσια της αλληλεγγύης του στο δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό προβάλλοντας συνάμα το φιλελληνικό πνεύμα στην Ευρώπη. Σπάνια έκδοση σε μόλις 1250 αντίτυπα. Συμπλέει με τις απόψεις του λόρδου Βύρωνα και δημοσιοποιεί στον μέσο Γάλλο τις επαναστατικές δράσεις των ελλήνων για ελευθερία από τον τουρκικό ζυγό, επιλέγοντας να προβάλει γεγονότα που θα συγκινήσουν περισσότερο, όπως η πολιορκία του Μεσολογγίου, τα κατορθώματα του Κανάρη, η Ναυμαχία του Ναυαρίνου κλπ. Σε άρθρο της η καθ. Πανεπ. Αθηνών κυρία Φρειδερίκη Ταμπάκη-Ιωνά αναφέρει «Ο ενθουσιασμός για την Ελλάδα χαρακτηρίζουν τον Ουγκό, όπως και τους περισσότερους ποιητές και διανοουμένους της εποχής, και καταγράφονται σε μαχητικούς τόνους, όπως στους εξής στίχους, όπου πρωτοστατούν τα επαναστατικά ιδεώδη της Γαλλικής Επανάστασης και κυρίως η αρχή της ελευθερίας, ριζωμένης στη συλλογική μνήμη του 19ου αιώνα:

«Στην Ελλάδα, εμπρός, ω φίλοι!

Εκδίκηση και λευτεριά!».

Τονίζεται το καθήκον συμπαράστασης των Γάλλων προς τους Έλληνες, η περηφάνια τους για τη συμμετοχή στη ναυμαχία του Ναυαρίνου όπου, σύμφωνα με τον στίχο του Ουγκό, όταν «η Γαλλία μπαίνει στη μάχη, η τύχη αλλάζει» για την Ελλάδα. Κατά την περιγραφή της ναυμαχίας προβάλλεται η μορφή του Κανάρη, ενώ η μέθη της νίκης που φαίνεται να κέρδισε η κοινή γνώμη, κάτω από την πίεση του φιλελληνικού κινήματος, γίνεται και μέθη των λέξεων για τον ποιητή. Ο ποιητής δεν παραλείπει να υπογραμμίσει τις στενές σχέσεις της Γαλλίας με την Ελλάδα. Την αποκαλεί μητέρα του δυτικού πολιτισμού, καθώς ο ουμανισμός και η Αναγέννηση επέβαλαν τα ιδανικά του ευρωπαϊκού πολιτισμού που διαμορφώθηκαν με τις κλασικές σπουδές, με τη μελέτη των αρχαίων ελληνικών κειμένων:

«(...)Ελλάδα του λόρδου Μπάιρον, Ελλάδα του Ομήρου

Εσύ γλυκιά αδελφή, εσύ δική μας μάνα».

Το παρακάτω απόσπασμα που ζωντανεύει τη φωνή του Κανάρη είναι χαρακτηριστικό:

«Αδέλφια μου, αν πίσω γυρίσω ζωντανός, το Μεσολόγγι αν γλιτώσει,

Τάζω καινούργια εκκλησιά του Ιησού Χριστού να χτίσω.

Αν πεθαμένος στου Χάροντα τη μαύρη νύχτα πέσω

Από κείνη που κανείς επιστροφή δεν έχει

Κι αν όλο το αίμα μου χυθεί, αυτό που έχει απομείνει

Σε χώματα ελεύθερα τη στάχτη μου να θάψτε

Στου ήλιου το φως, την ξαστεριά, το μνήμα μου να σκάψτε».

Δεν διαφεύγουν από την πένα του Ουγκό ήρωες όπως ο Κανάρης, ο Μπότσαρης, ο επίσκοπος Ιωσήφ και άλλοι επώνυμοι ή ανώνυμοι, ο γάλλος φιλέλληνας Φαβιέρος, μνήμες από τις βιαιότητες του Αλή Πασά, του οποίου η φοβερή ιδιοσυγκρασία καταγράφεται στον πρόλογο της συλλογής, ως το αρνητικό

αντιστάθμισμα του Ναπολέοντα, καθώς και πρόσωπα και γεγονότα που συγκλόνισαν τη γαλλική κοινή

γνώμη κατά την Επανάσταση του 1821.»

(Απόσπασμα από άρθρο της καθ. Πανεπ. Αθηνών Κυρίας Φρειδερίκη Ταμπάκη-Ιωνά)