Τριμερής ιερατική πόρπη, 18ος-19ος αιώνας. Πιθανόν Αγία Γη-Ιεροσόλυμα. Επάργυρα και επίχρυσα στοιχεία, ορείχαλκος, συρματερός/φιλιγκράν, ένθετος λίθος και σκαλισμένο μάργαρο/σεντέφι. Μήκος: 24,5εκ, Πλάτος: 9,5εκ. Λογχόσχημη πόρπη, τριμερής σε δύο τμήματα, με ίχνη επαργύρωσης και επιχρύσωσης «παφίλια», ένθετο βαθυκόκκινο λίθο και επιμήκη σκαλισμένα τμήματα μαργάρου. Το διακοσμημένο θηλύκι της ενώσεως καλύπτεται πίσω από το κεντρικό κυκλικό τμήμα, ευρισκόμενο τοιουτοτρόπως στην πίσω όψη, όπως και τα κάθετα στελέχη, για την στερέωση σε δερμάτινη ή υφαντή ζώνη. Το κεντρικό τμήμα που αποκρύπτει το κατάφορτα διακοσμημένο και επιχρυσωμένο θηλύκι αποτελείται από κυκλικό μέρος, πολύ μικρότερο σε σχέση με τα πλαϊνά. Ωστόσο, εξαίρεται και με την εξεζητημένη μορφή του, καθώς είναι κατάκοσμο με στριφτά συρματερά στολίδια που επιτείνουν την κορύφωση προς το κέντρο, όπου ένα καστόνι ανακρατά εντυπωσιακό βαθυκόκκινο λίθο.. Τα πλαϊνά φυλλόσχημα μέρη, είναι καταφανώς μεγαλύτερα σε σχέση με το κεντρικό. Δημιουργούν ένα μεταλλικό πλαίσιο στο σχήμα τους, το οποίο ορίζεται από μοτίβα σχοινίων και στιγμών, απολήγοντας σε ταινία επαναλαμβανόμενων ημικυκλίων και λειτουργώντας σαν μεγάλο καστόνι, στο οποίο εμπεριέχεται το όμοιου σχήματος σκαλισμένο τμήμα μαργάρου. Στο δεξί μέρος εκτείνεται πάνοπλη έφιππη ανδρική μορφή με φωτοστέφανο. Ο καλλιτέχνης έχει αποδώσει στην δύσκολη επιφάνεια του οστρέου ένα πλήθος ιματισμού, προσπαθώντας να προσδώσει περαιτέρω κύρος στην μορφή, η οποία ιππεύει και λογχίζει άλλον πεσμένο πάνοπλο άνδρα που φέρει και αυτός πλήρη πολεμική εξάρτηση και εντυπωσιάζει το πλήθος των λεπτομερειών της. Στο αριστερό ωοειδές άκρο της σύνθεσης υπάρχει όρθια μορφή με πλούσιο πολύπτυχο ένδυμα. Στην οξεία απόληξη του αντικειμένου και σε ικανό μέρος της επιφάνειας του αναπτύσσεται εκτεταμένο σύστημα φυλλοφόρων ανθών. Αναμφίβολα πρόκειται για μία άρτια εικονογραφική απόδοση στο σκληρό και απαιτητικό υλικό του μαργάρου του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλήτου. Το αριστερό μέρος της πόρπης επίσης καταλαμβάνεται από ένα μεγαλόπρεπο ιππέα, που φέρει πλούσια ενδύματα. Ακόμη, μεγάλο φωτοστέφανο με στιγμές περιβάλλει το επιμελημένο πρόσωπο του καβαλάρη που διακρίνεται για εντυπωσιακή ακρίβεια σε τόσο μικρή και απαιτητική επιφάνεια. Ο ιππέας πλήττει πτερωτό ερπετό. Ακολουθώντας με συνέπεια την αρχή της συμμετρίας, ο καλλιτέχνης έχει αποδώσει στο ωοειδές τμήμα όρθια μορφή, γυναικεία αυτήν την φορά, η οποία έχει τα χέρια σταυρωμένα επί του στήθους. Φέρει όχι απλώς πλούσια, αλλά βασιλικά ενδύματα, αφού διακρίνεται ακόμη και διάλιθη περιλαιμιαία παρυφή, καθώς και στέμμα με λίθους· καταπληκτικές λεπτομέρειες, οι οποίες πέρα από τις υψηλότατες δυνατότητες του καλλιτέχνη, αποκαλύπτουν και γνώση και αναπαραγωγή βυζαντινών προτύπων. Πρόκειται αναμφίβολα για την Βασιλοκόρη στην απεικόνιση του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. Αυτό το τελευταίο μοτίβο, το υψηλότατο επίπεδο του καλλιτέχνη που στην εξαιρετικά απαιτητική και συνάμα σμικρότατη επιφάνεια του οστρέου απέδωσε τέτοιο πλήθος μορφών με τόσες λεπτομέρειες και στολίδια, όλα τους άψογα εκτελεσμένα, σε συνδυασμό με το ύφος του και σε σχέση κυρίως με το υλικό, αποκαλύπτουν στοιχεία για το ιδιαίτερο είδος του αντικειμένου. Συγκεκριμένα, το μάργαρο/σεντέφι είχε θεωρηθεί ξεχωριστό αντικείμενο ήδη από την απώτατη αρχαιότητα. Η κατεργασία του συστηματοποιήθηκε στην οθωμανική επικράτεια σε μεγάλα κέντρα όπως η Κωνσταντινούπολη, αλλά ιδίως τα Ιεροσόλυμα, όπου εύποροι προσκυνητές, ανώτεροι ιερείς και αρχιερείς επιθυμούσαν να συναποκομίσουν ένα πολύτιμο αναμνηστικό κειμήλιο από την Αγία Γη. Τα παραπάνω σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η συγκεκριμένη πόρπη παρουσιάζει πολλές και μεγάλες ομοιότητες με σεντεφένια, επίσης ιερατική, πόρπη της Συλλογής Νοταρά (Κσ.15) του 1782, με τους Αγ. Κων/νο και Ελένη, στην γενικότερη διαπραγμάτευση του ίδιου του αντικειμένου (τρόπος δεσίματος), στην διευθέτηση των μορφών, στην ειδικότερη άποδη αυτών και των πορτραίτων τους (π.χ. βασιλοκόρη και Αγία Ελένη ) και ιδίως η επιμονή για την τοποθέτηση του παρόμοιου ανθικού μοτίβου ακριβώς στα οξεία άκρα καταδεικνύουν ότι πρόκειται για ένα παρόμοιο πολύτιμο αντικείμενο στην εποχή του, πολλώ δε μάλλον τώρα. Περιγραφή Χαρίλαος Ευ. Γουΐδης