Αμφίστομη μικρή, κυρτή μάχαιρα/εγχειρίδιο Khanjar. Περιοχές του Πόντου και του Καυκάσου για την ανώτερη τάξη, 19ος αιώνας. Ατσάλι για την λεπίδα, οστό (ίσως δόντι φώκιας) για την λαβή, ξύλο και δέρμα για το θηκάρι, καθώς και άργυρος κατάκοσμος με μαύρο σμάλτο (νίελο/σαβάτι). Ανεπαίσθητη φθορά στο άκρο της απόληξης του θηκαριού Μήκος λεπίδας: 14εκ, Πλάτος λεπίδας: 2,5εκ, Μήκος συνολικό: 23εκ, Μήκος θηκαρίου: 4,5εκ Κατάκοσμη αμφίστομη μικρή, κυρτή, μάχαιρα/εγχειρίδιο Khanjar, η οποία αποτελεί ένα πολυτελές σύνολο ακριβών υλικών σε μικρή κλίμακα. Η λεπίδα κυρτώνει ανεπαίσθητα πριν την απόληξή της και φέρει ελαφρώς έκκεντρα κατακόρυφη αυλάκωση. Διακρίνεται για την υψηλή ποιότητα κατασκευής που την καθιστά οξεία ακόμη και σήμερα. Όμοιες λάμες έχουν σασσανιδική καταγωγή και αναπαρήχθησαν από τα εργαστήρια του Καυκάσου και του Πόντου, ένθεν κακείθεν των ακτών του, καθιστάμενες περιώνυμα προϊόντα. Η υψηλότατη ποιότητα της εργασίας συνεχίζει να αναδεικνύεται στην λαβή του εγχειριδίου. Είναι καμωμένη από οστό και μάλιστα υλικό όμοιας υφής από τα εργαστήρια της περιοχής έχει αναγνωριστεί ως δόντι φώκιας σε μια πρόσθετη εκζήτηση (βλ. Συλλογή Νοταρά, Μαχαίρι από την Σαφράμπολη του Πόντου του 1781, Ο43). Η λαβή δένεται με την λεπίδα με μια ταινία αργύρου, η οποία καλύπτεται με γεωμετρικά μοτίβα κατασκευασμένα με την επίπονη και με βυζαντινές καταβολές τεχνική του μαύρου σμάλτου (νίελο/σαβάτι). Η λαβή απολήγει σε βαθμιδωτή απόληξη, όπως είναι γνωστή σε όμοια πολυτελή εγχειρίδια επίσης από την Σαφράμπολη (βλ. Συλλογή Νοταρά, Εγχειρίδιο Khanjar, Ο48). Ακόμη και η μεταλλική ταινία που ενώνει τα δύο οστέινα τμήματα για την λαβή («τσεμπερλίκι») είναι αργυρή και κατάφορτη με σαβατλίδικα κοσμήματα. Δηλαδή η πολυτέλεια και η διακόσμηση έχει επεκταθεί και επί των απολύτως λειτουργικών μερών του εγχειριδίου που δεν είναι άμεσα ορατά. Πρόσθετα, σε δήλωση της κύριας όψης της μάχαιρας, υπάρχουν επίθετα αργυρά ελάσματα, έξεργα και κατάκοσμα με ελισσόμενα φυτικά κοσμήματα με σαβάτι να τοποθετούνται στην λαβή. Η ίδια διάθεση δήλωσης πολυτέλειας και διακόσμησης σε κάθε επιφάνεια εντοπίζεται και στο θηκάρι, σύγχρονο του εγχειριδίου. Καμωμένο από λεπτότατο ξύλο και επενδεδυμένο με χονδρό, στιλπνό, καστανοκόκκινο δέρμα, φέρει στο άνω και το κάτω πέρας του επίθετα αργυρά μέρη. Το κάτω καλύπτει σχεδόν το μισό του θηκαριού και στην πρόσθια όψη του, σε ήδη γραμμωτό κάμπο, αναπτύσσεται ένας δαίδαλος από φυτά και άνθη, κατασκευασμένος με την τεχνική του μαύρου σμάλτου. Το άνω στοιχείο το «ζέκι» διακρίνεται για μια εξαιρετική κατασκευαστική ιδιαιτερότητα. Συγκεκριμένα ο σαβατλίδικος αργυρός δακτύλιος επεκτείνεται και στρέφεται προς την οπίσθια όψη, ώστε να δημιουργεί στην αθέατη επιφάνεια άγκιστρο και το εγχειρίδιο να εξαρτάται από ζώνη, δίχως να χρειάζεται να μπει στο εσωτερικό αυτής και να μην είναι ορατό. Αυτή η τελευταία λεπτομέρεια, η κόσμηση με την δυσχερέστατη και συνάμα εντυπωσιακή τεχνική του μαύρου σμάλτου και η αφειδώλευτη χρήση του αργύρου καταδεικνύουν ότι πρόκειται για ένα ιδιαίτερα πολυτελές αντικείμενο, δηλωτικό της ανώτατης θέσης του κατόχου του, όπως γνωρίζουμε ότι συνέβαινε με αυτά για μέλη της σουλτανικής οικογένειας και της αυλής, τους ηγεμόνες των Παραδουνάβιων περιοχών, τους ανώτατους αξιωματούχους και τους βαθύπλουτους άρχοντες. Περιγραφή Χαρίλαος Ευ. Γουΐδης